بررسی تصویر در شعر دفاع مقدس با تأکید بر شعر دهه ی هشتاد

تصویرپردازی یکی از اساسی¬ترین مباحث زیبایی¬شناسی در شعر است که از گذشته تاکنون و به شکل¬های مختلفی مورد توجه ادیبان و شاعران قرارگرفته ¬است. نقش مسلم تصویـر و اهمیت تصویرسازی در شعر فارسی بر کسی پوشیده نیست. یکی از جامع¬ترین تعاریف تصویـر این است که تصویـر، هر نوع دریافت شاعر از اطراف خویش و ارائـه¬¬ی آن در شعر به واسطه-ی عناصر، ابزار¬ها، صنایع و آرایه¬های ادبی است؛ چه این دریافت حسی باشد و چه انتزاعی. بررسی آثار ادبی فارسی در حوزه¬ی شعر معاصر به¬ویژه در حوزه¬ی شعر دفاع مقدس نشان می-دهد که کیفیت و نوع تصاویـر در این اشعار، دارای ویژگی-های خاص و منحصربه¬فردی است که در انواع دیگر شعر معاصرکم-تر به چشم می¬خورد. تصویـر در شعر دفاع مقدس، فقط یک تزئین نیست؛ بل¬که القاکننده¬ی معانی بسیارعمیق، دل¬نشین و زیباست. در واقع، معنی در شعر دفاع مقدس؛ جزء لاینفکی از تصویـر محسوب می¬شود. در این پژوهش، ضمن بررسی تعاریف مختلف تصویـر و ویژگی¬های آن، در دو بخش مجزا با عنوان تصویرپردازی باصورخیال (تشبیه، استعاره، کنایه، مجاز) و تصویرپردازی بی¬صورخیال (سمبل، اسطوره، آرکی¬تایپ، تمثیل، اغراق، پارادوکس، توصیف، ترکیب¬سازی، تشخیص، حس¬آمیزی)؛ به تجزیه و تحلیل یافته¬ها پرداخته¬¬ایم. برای این منظور، ده مجموعه شعر منتشر شده توسط کنگره¬ی سراسری شعر دفاع مقدس در دهه¬ی هشتاد را بررسی کرده و سیر کلی آفرینش تصویـر را در این اشعار با نگرشی نو و براساس نقد ادبی جدید نشان داده¬ایم.